BLOG
No data was found
UDOSTĘPNIJ

Ograniczenia zamawiającego publicznego w związku ze stanem epidemii COVID-19 – czy są nadal adekwatne po blisko roku od wprowadzenia stanu epidemii?

OBOWIĄZEK INFORMACYJNY

Ustawa o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (dalej ustawa covid-19) w art. 15r ust. 1 wprowadziła obowiązek wzajemnej informacji pomiędzy wykonawcą a zamawiającym, w przypadku zaistnienia okoliczności związanych z wystąpieniem pandemii COVID-19 mających wpływ na należyte wykonanie umowy łączącej strony. Obowiązek ten obejmuje również sytuację, gdy wpływ na realizację kontraktu jeszcze nie nastąpił, ale istnieje ryzyko, że wystąpi. Konieczne jest, aby okoliczności związane z wystąpieniem COVID-19 miały lub mogły mieć wpływ na realizację kontraktu. Wyłączone są więc okoliczności związane z wystąpieniem COVID-19, które dotyczącą strony, ale nie mają wpływu na łączącą stronę umowę. W każdym przypadku należy rozpatrywać sytuację indywidualnie odnosząc się do łączącego strony kontraktu. Informacji przekazanej przez zamawiającego lub wykonawcy o wystąpieniu wpływu towarzyszy obowiązek jej potwierdzenia poprzez wydanie oświadczenia lub dokumentów, które w szczególności mogą dotyczyć:

  1. nieobecności pracowników lub osób świadczących pracę za wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy, które uczestniczą lub mogłyby uczestniczyć w realizacji zamówienia;
  2. decyzji wydanych przez Głównego Inspektora Sanitarnego lub działającego z jego upoważnienia państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego, w związku z przeciwdziałaniem COVID-19, nakładających na wykonawcę obowiązek podjęcia określonych czynności zapobiegawczych lub kontrolnych;
  3. poleceń lub decyzji wydanych przez wojewodów, ministra właściwego do spraw zdrowia lub Prezesa Rady Ministrów, związanych z przeciwdziałaniem COVID-19, o których mowa w art. 11 ust. 1-3 (przymusowe zawarcie umowy).
  4. wstrzymania dostaw produktów, komponentów produktu lub materiałów, trudności w dostępie do sprzętu lub trudności w realizacji usług transportowych;
  5. innych okoliczności, które uniemożliwiają bądź w istotnym stopniu ograniczają możliwość wykonania umowy;
  6. okoliczności, o których mowa powyżej, w zakresie w jakim dotyczą one podwykonawcy lub dalszego podwykonawcy.

Katalog okoliczności wymienionych w art. 15r ust. 1 ustawy covid-19 ma charakter otwarty, co oznacza że strony mogą powołać się na jakiekolwiek dokumenty czy też oświadczenia, jeśli będą one potwierdzały wystąpienie okoliczności mających wpływ na terminowe lub prawidłowe wykonanie kontraktu.

UPRAWNIENIA ZAMAWIAJĄCEGO W ZAKRESIE POTRĄCANIA KAR UMOWNYCH I KORZYSTANIA Z ZABEZPIECZEŃ NALEŻYTEGO WYKONANIA UMOWY

Art. 15r1 wprowadzony nowelizacją z dnia 19 czerwca 2020 roku znacząco ogranicza uprawnienia zamawiającego w zakresie:

  • potrącenia kar umownych zastrzeżonych na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania umowy z wynagrodzenia wykonawcy lub z innych jego wierzytelności oraz
  • dochodzenia zaspokojenia z zabezpieczenia należytego wykonania umowy,

o ile zdarzenie, w związku z którym zastrzeżono tę karę, nastąpiło w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

Przepis art. 15r1 ustawy covid-19 wyłącza możliwość potrącenia kar umownych nie tylko w sytuacji, gdy naliczenie kar umownych spowodowane jest okolicznościami związanymi z wystąpieniem pandemii COVID-19, ale dotyczy wszystkich kar umownych, do których naliczenia zamawiający byłby uprawniony – zatem jest to daleko idąca ochrona wykonawcy przy jednoczesnym istotnym ograniczeniu uprawnień zamawaiającego.

Ograniczenia zamawiającego w zakresie potrącania kar umownych oraz korzystania z zabezpieczenia należytego wykonania umowy mają zastosowanie w trakcie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID-19, i przez 90 dni od dnia odwołania stanu, który obowiązywał jako ostatni, pod warunkiem, że zdarzenie w związku z którym zastrzeżono tę karę, nastąpiło w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. Podczas trwania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii związanego z COVID-19, a także 90 dni po zakończeniu ostatniego stanu, bieg terminu przedawnienia roszczenia zamawiającego nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu. Upływ terminu przedawnienia może nastąpić nie wcześniej niż po upływie 120 dni od dnia odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni (at. 15r1 ust. 2 ustawy covid-19)

Zakaz skorzystania z zabezpieczenia należytego wykonania umowy przez zamawiającego występuje w przypadku, gdy termin ważności zabezpieczenia upływa w okresie zagrożenia epidemicznego, stanu epidemii ogłoszonego w związku z COVID–19 oraz przez 90 dni od dnia odwołania stanu, który obowiązywał jako ostatni, a wykonawca na 14 dni przed upływem ważności tego zabezpieczenia, każdorazowo przedłuża jego ważność lub wnosi nowe zabezpieczenie, którego warunki zostały zaakceptowane przez zamawiającego (art. 15r1 ust. 3 ustawy covid-19). Zatem w przypadku nieprzedłużenia przez wykonawcę ważności zabezpieczenia, zamawiający będzie uprawniony do dochodzenia zaspokojenia z zabezpieczenia należytego wykonania umowy.

Zgodnie z art. 15r1 ust. 4 ustawy covid-19 zabezpieczenie należytego wykonania umowy ulega przedłużeniu z mocy prawa do 120 dnia po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii związanego z COVID-19, jeśli ważność tego zabezpieczenia upływa pomiędzy 91 a 119 dniem po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.

Wprowadzenie ograniczeń dotyczących potrąceń kar umownych oraz korzystania z ustalonego zabezpieczenia podyktowane jest ochroną wykonawców i ich obciążonych pandemią budżetów. Uzasadnienie ustawy wskazuje, że proponowane rozwiązanie przyczyni się do ograniczenia obciążeń finansowych wykonawców w okresie walki ze skutkami epidemii COVID-19, a w konsekwencji do zwiększenia ich zasobów finansowych. Projektowane wyłączenie uprawnień zamawiającego dotyczy jedynie sytuacji, gdy zdarzenie, w związku z którym zastrzeżono karę umowną, nastąpiło w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii. Jednak patrząc na to przez pryzmat czasu trwania pandemii COVID-19 oraz pozycji zamawiającego, który również może znaleźć się w ciężkiej sytuacji finansowej, między innymi ze względu na niemożność potrąceń kar umownych z wynagrodzenia wykonawcy lub z innych jego wierzytelności, należy zastanowić się, czy nałożone ograniczenia nie są zbyt daleko idące? Roszczenia zamawiającego zostały zabezpieczone tylko poprzez wstrzymanie rozpoczęcia lub zawieszenie biegu terminów przedawnienia roszczeń, na okres istnienia ograniczeń w dopuszczalności dokonywania potrąceń oraz dochodzenia zaspokojenia z zabezpieczenia. Okres stanu epidemii trwa już blisko rok – zatem zarówno wykonawcy jak i zamawiający mogli przygotować się do działania w tych nadzwyczajnych warunkach. Również katalog wprowadzanych ograniczeń w działalności gospodarczej jest już znany i nie wydaje się, aby pojawiały się nowe środki stosowane przez państwo jeszcze dalej ograniczające działanie biznesu. Czy zatem utrzymywanie nadal zakazu potrącania kar umownych oraz korzystania z zabezpieczenia kontraktów przez zamawiających publicznych jest wciąż uzasadnione? W mojej ocenie z uwagi na czas trwania epidemii i jej stałą już obecność w życiu gospodarczym takie nadzwyczajne środki upośledzające uprawnienia zamawiającego publicznego nie są już adekwatne do sytuacji i de lege ferenda powinny ulec złagodzeniu.

Scroll to Top