Fundusze kryptoaktywów: Szukanie możliwości inwestycyjnych w czasach kryzysu. Czy Malta jest rozwiązaniem?

Dla wielu przedsiębiorców kryzys finansowy to świetna okazja inwestycyjna – różne klasy aktywów stają się tańsze lub wracają do łask, nie dziwi więc, że inwestorzy szukają alternatywnych pomysłów na lokowanie swoich środków i zwracają się ku rozwojowym branżom.

Czas sprawdzić jak wygląda sytuacja na rynku kryptoaktywów i czy w tym obszarze pojawiły się nowe rozwiązania prawne.

Nastroje rynkowe

Kryptoaktywa miały swoje pięć minut (zresztą nie po raz pierwszy) w listopadzie 2021 roku. Swoista jesień kryptoaktywów przyniosła kolejne rekordy i najwyższe notowania cen w historii tych instrumentów. Radość zwolenników wirtualnego pieniądza nie trwała jednak długo.

W 2022 roku rynek był świadkiem upadku tokenów LUNA, który pociągnął za sobą ogromne straty w portfelach wielu znaczących graczy rynkowych. Spowodowało to globalne spadki kursów kryptowalut, w tym Bitcoina, a inwestorzy, którzy zdążyli już ogłosić zwycięstwo kryptoaktywów nad pieniądzem fiducjarnym doświadczyli spektakularnego załamania na rynku, po którym nastał kryzys. Nie jest to pierwszy kryzys tego rodzaju, natomiast pierwszy, po którym tak wielu inwestorów utraciło zaufanie do kryptoaktywów.

Niezależnie od powyższego duża cześć inwestorów, w tym także instytucjonalnych traktuje krypto jako odrębną klasę alternatywnych aktywów, która stała się częścią ich portfela inwestycyjnego i utrzymuje w nim swoją ekspozycję, a nawet w wielu przypadkach w dalszym ciągu ją zwiększa. Także młodzi inwestorzy aktywnie poszukują nowych szans i rozwiązań biznesowych, również w obszarze kryptoaktywów oraz technologii blockchain.

Przypomnijmy, że zgodnie z niektórymi prognozami ekonomicznymi na 2030 rok, branża technologii blockchain cechuje się bardzo wysokim potencjałem wzrostu, przez co przyczyni się do rozwoju światowej gospodarki i będzie stanowiła jedną z jej stałych elementów[1].

Case study – Malta

Rynek funduszy inwestycyjnych nie jest obojętny na wykorzystanie nowych klas aktywów w ramach swoich inwestycji i w dalszym ciągu szuka swoich szans – szczególnie w innych krajach UE.

W związku z powyższym warto przybliżyć ciekawy przypadek funduszy inwestycyjnych, które zostały założone na Malcie i funkcjonują w tamtejszym otoczeniu prawnym.

W ostatnich latach rząd Malty stworzył korzystne warunki do rozwoju sektora FinTech, w tym uregulował ramy prawne związane z inwestowaniem w kryptoaktywa, przez co Malta stała się atrakcyjną jurysdykcją do tworzenia kryptofunduszy.

Fundusze te dążą do wykorzystania potencjału ekonomicznego poprzez inwestowanie w kryptoaktywa np. kryptowaluty, czy tokeny inwestycyjne, jak również w technologie związane z DLT (distributed ledger technology), w tym przełomowy blockchain znajdujący zastosowanie również w sektorze finansowym.

W aktualnym stanie rzeczy utworzenie kryptofunduszu na Malcie jest możliwe na dwa sposoby:

przy wykorzystaniu konstrukcji tzw. NAIFs (notified alternative investment funds), które nie wymagają uzyskania zezwolenia maltańskiego organu nadzoru (Malta Financial Services Authority; „MFSA”) ale muszą być zarządzane przez profesjonalny podmiot zarządzający alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi,
w formie tzw. PIFs (professional Investors funds)[2], czyli samodzielnych podmiotów inwestycyjnych do prowadzenia działalności, których konieczne jest jednak uzyskanie zezwolenia MFSA.

Co istotne w obu przypadkach tytuły uczestnictwa maltańskich kryptofunduszy dostępne są wyłącznie dla profesjonalnych inwestorów, czyli inwestorów, którzy uważani są za klientów profesjonalnych, lub inwestorów, którzy na żądanie są traktowani jako inwestorzy profesjonalni.

Wymogi organizacyjno – prawne

Pomimo, że fundusze typu NAIF oraz PIF są podmiotami regulowanymi, ich struktura prawna jest dosyć elastyczna, a dostępne rozwiązania organizacyjne umożliwiają dopasowanie do planowanych inwestycji.

NAIF

Główną cechą i zaletą funduszy NAIF jest czas ich wprowadzenia do obrotu. Nie wymagają one przejścia przez cały proces licencyjny, a jedynie złożenia zawiadomienie do MFSA o ich utworzeniu w celu wpisania na listę notyfikowanych alternatywnych funduszy inwestycyjnych, po czym mogą rozpocząć planowaną działalność.

Po złożeniu kompletnych dokumentów dotyczących funduszu, MFSA umieści fundusz na liście w terminie nie dłuższym niż 10 dni roboczych (dla porównania proces uzyskania licencji trwa co najmniej kilka miesięcy).

Z uwagi, że NAIFs stanowią szczególną kategorię alternatywnych funduszy inwestycyjnych należy pamiętać o następujących wymaganiach:

wyznaczenie podmiotu zarządzającego, który uzyskał zezwolenie na prowadzenie działalności tego rodzaju w jednym z krajów UE zgodnie z reżimem dyrektywy ZAFI (odrębne regulacje obowiązują dla krajów trzecich spoza UE),
powołanie depozytariusza funduszu,
zapewnienie, że osoby zarządzające funduszem mają odpowiednie kompetencje i doświadczenie, w tym zatrudnienie kompetentnych osób na stanowiska m.in. compliance officer, money laundering reporting officer,
podleganie stałej kontroli organu nadzoru właściwego dla podmiotu zarządzającego funduszem.

Co ważne, po nowelizacji przepisów regulujących działalność NAIFs w 2021 roku, fundusze te mogą inwestować także w kryptoaktywa, gdyż nie obowiązują żadne ograniczenia co do klas aktywów nabywanych przez NAIFs, z wyjątkiem udzielania i zaciągania pożyczek, które podlegają pewnym restrykcjom.

W momencie publikacji niniejszego artykułu, wedle naszej wiedzy rynkowej nie funkcjonują jeszcze w obrocie fundusze NAIF inwestujące bezpośrednio w kryptoaktywa, co związane jest z trudnościami w znalezieniu podmiotów obsługujących takie fundusze, w szczególności depozytariuszy.

PIF

Zgodnie z prawem maltańskim, fundusze typu PIFs, które mają zamiar inwestować w kryptoaktywa mogą być tworzone w formie:

spółek inwestycyjnych, co do zasady jest to spółka o zmiennym kapitale zakładowym (SICAV);
spółek, w których odpowiedzialność jednego ze wspólników jest ograniczona (limited partnership); lub
tzw. instytucji unit trusts;

– przy czym PIF może być utworzony jako samodzielny fundusz lub jako złożona struktura typu „parasolowego”.

Co do zasady nie ma wymogów ograniczających politykę inwestycyjną PIFs w obszarze kryptoaktywów, jednakże maltański regulator ocenia w procesie licencyjnym całokształt założeń inwestycyjnych i kryteria dywersyfikacji ryzyka funduszu.

W związku z powyższym, należy wyróżnić kluczowe wymogi organizacyjno – prawne maltańskich funduszy kryptoaktywów działających w formie PIFs:

minimalny kapitał inwestycyjny – 100 000 euro,
posiadanie przez osoby zarządzające kompetencji i doświadczenia w obszarze kryptoaktywów oraz technologii DLT,
powołanie zarządu składającego się z co najmniej trzech członków, przy czym jeden członek powinien wykonywać swoje funkcje bezpośrednio na Malcie,
wyznaczenie niezależnego podmiotu wyceniającego posiadającego doświadczenie w przeprowadzaniu wycen kryptoaktywów,
wdrożenie polityki ryzyka dostosowanej do specyfiki kryptoaktywów,
dokumentacja funduszu, w tym dokumentacja ofertowa, powinna zawierać informacje o ryzykach związanych z inwestowaniem w kryptoaktywa.

Z uwagi, że kryptofundusze typu PIF są podmiotami nadzorowanymi muszą przejść przez proces licencyjny i uzyskać zezwolenie maltańskiego organu nadzoru.

W praktyce podejście maltańskiego organu nadzoru jest otwarte i zachęcające do współpracy, dzięki czemu inwestorzy mogą liczyć na elastyczne podejście do ich planów inwestycyjnych i wypracowanie optymalnych rozwiązań.

Podsumowanie

Obowiązujące ramy prawne ani na poziomie krajowym, ani na poziomie unijnym nie regulują zagadnień związanych z sektorem kryptoaktywów. Co prawda instytucje unijne osiągnęły wstępne porozumienia co do projektu rozporządzenia w sprawie rynków kryptoaktywów, natomiast wydaje się, że do jego wejścia w życie jeszcze długa droga.

Zatem podejmując decyzję o wejściu na rynek kryptoaktywów warto przeprowadzić przegląd zagranicznych regulacji i wybrać możliwości odpowiadające zaplanowanym celom inwestycyjnym.

Z perspektywy przedsiębiorców, którzy poszukują instytucji prawnych opartych na zagranicznych jurysdykcjach maltański system prawny wydaje się interesującą alternatywą.

Pomoc prawna w zakresie tworzenia funduszy inwestycyjnych oraz struktur prawnych z wykorzystaniem funduszy inwestycyjnych, w tym zagranicznych funduszy inwestycyjnych, jest jednym z podstawowych obszarów działalności MSD.

W razie pytań zapraszamy do kontaktu!

[1] https://www.pwc.com/gx/en/industries/technology/publications/blockchain-report-transform-business-economy.html

[2] Głównym aktem prawnym regulującym działalność NAIFs oraz PIFs na Malcie jest ustawa o usługach inwestycyjnych z 1994 r. (Investments Services Act).