BLOG
No data was found
UDOSTĘPNIJ

MiCA Regulation – MiFID nowej ery? Nowe wody dla dostawców usług finansowych.

Dnia 9 czerwca 2023 roku w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej opublikowane zostało Rozporządzenie z Parlamentu Europejskiego i Rady 2023/1114 z dnia 31 maja 2023 r. w sprawie rynków kryptoaktywów oraz zmiany rozporządzeń (UE) nr 1093/2010 i (UE) nr 1095/2010 oraz dyrektyw 2013/36/UE i (UE) 2019/1937 (dalej: Rozporządzenie MiCARozporządzenieMiCA).

MiCA jest częścią Digital Financial Package i obok Rozporządzenia DORA i Rozporządzenia DLT Pilot Regime ma stanowić odpowiedź europejskiego prawodawcy na potrzeby dynamicznie zmieniającego się świata, w którym technologia blockchain zaczyna grać coraz istotniejsze role. Kwestie związane z kryptoaktywami regulowane dotychczas były jedynie na szczeblu krajowym i to tylko w niektórych państwach członkowskich takich jak np. Luksemburg, Estonia, czy Szwajcaria (zachęcamy do zapoznania się z serią artykułów poświęconą krajowym regulacjom w zakresie kryptoaktywów, dostępną na blogu Kancelarii).

Rozporządzenie MiCA w swoim szerokim zakresie zastosowania obejmuje m.in. kwestie związane z emisją, ofertą publiczną oraz dopuszczaniem kryptoaktywów do obrotu, wyróżniając przy tym trzy rodzaje kryptoaktywów tj. (i.) tokeny powiązane z aktywami (stablecoiny), (ii.) tokeny będące pieniądzem elektronicznym, (iii.) kryptoaktywa inne niż tokeny powiązane z aktywami lub tokeny będące pieniądzem elektronicznym. Samo pojęcie kryptoaktywa, MiCA interpretuje jako cyfrowe odzwierciedlenie wartości lub prawa, które da się przenosić i przechowywać w formie elektronicznej z wykorzystaniem technologii rozproszonego rejestru lub podobnej technologii. Długo wyczekiwana regulacja rynku kryptoaktywów na poziomie europejskim otwiera także nowe możliwości dla podmiotów świadczących obecnie usługi w sektorze finansowym, które to podmioty w większości dążyć będą do poszerzenia swojej oferty o usługi związane z kryptoaktywami.

Nawiązując do powyższego podkreślić należy, że MiCA jest odpowiednikiem Dyrektywy 2014/65/UE (dalej: MiFID II) w odniesieniu do kryptoaktywów, gdyż tak jak MiFID II stanowi podstawę harmonizacji rynku określonej grupy aktywów, w tym zawiera przepisy dotyczące funkcjonowania profesjonalnych podmiotów na danym rynku. Poza wyżej wskazanym podobieństwem w zakresie roli aktu prawnego na określonym rynku, MiCA w dużej mierze bazuje na przepisach MiFID II i w swojej treści systematycznie odwołuje się do regulacji i instytucji znanych właśnie z Dyrektywy 2014/65.

W ramach niniejszego artykułu szczególna uwaga zostanie poświęcona tematyce zastosowania i włączeń stosowania Rozporządzenia MiCA oraz regulacjom zawartym w Tytule V Rozporządzenia, traktującym o działalności dostawców usług w zakresie kryptoaktywów.

Zakres zastosowania MiCA

Istotną kwestią pojawiającą się przy interpretacji Rozporządzania MiCA i próbie uszeregowania tego aktu prawnego wśród wcześniej ustanowionych regulacji jest relacja kryptoaktywów i instrumentów finansowych. Zgodnie z art. 2 ust. 4 lit. a Rozporządzenia, MiCA nie ma zastosowania do kryptoaktywów będących instrumentami finansowymi w rozumieniu MiFID II. Dyrektywa MiFID II zawiera katalog zamknięty instrumentów finansowych, którymi są m.in. papiery wartościowe, instrumenty rynku pieniężnego, czy jednostki uczestnictwa w przedsiębiorstwach zbiorowego inwestowania.

Na kanwie powyższego pojawia się jednak istotny problem interpretacyjny – na jakiej podstawie i kto dokonywać ma oceny czy dane kryptoaktywo stanowi instrument finansowy w rozumieniu MiFID II? Kompetentne do dokonywania takiej kwalifikacji są właściwe organy krajowe państw członkowskich UE, a oceny dokonują na podstawie implementowanych do krajowego porządku prawnego przepisów Dyrektywy MiFID II. Oczywiście takie rozwiązanie powoduje, że kryptoaktywo uznane za instrument finansowy w jednym państwie członkowskim nie zawsze jest instrumentem finansowym w innym państwie członkowskim, a wyraźne granice zastosowania przepisów MiCA i MiFID zacierają się.

W tym miejscu warto wspomnieć o dokumencie wydanym przez ESMA (European Securities and Markets Authority) w styczniu 2019 roku, przedmiotem którego było przedstawienie podejścia właściwych organów państw członkowskich do kryptoaktywów w zakresie ich kwalifikacji jako instrumentów finansowych w rozumieniu implementacji MiFID II[1]. Na moment dokonywania badania, większość organów państw członkowskich nie posiadało w swoim prawodawstwie krajowym szczegółowych kryteriów do identyfikacji instrumentów finansowych (w tym zbywalnych papierów wartościowych, z którymi najczęściej utożsamiane były kryptoaktywa) oprócz tych określonych w MiFID.

Część państw członkowskich natomiast wypracowało zaawansowane narzędzia w zakresie oceny o której mowa powyżej, np. Malta posiada stosowany już obecnie test[2], na podstawie którego krajowy organ nadzoru – MFSA (Malta Financial Services Authority) określa, czy dane kryptoaktywo jest instrumentem finansowym, czy nie.

Bazując na definicji legalnej kryptoaktywa wskazanej w treści Rozporządzenia MiCA nasuwa się pytanie, co różni kryptoaktywa w rozumieniu MiCA od zdematerializowanych, tradycyjnych papierów wartościowych, takich jak akcje lub obligacje. Będące obecnie w obiegu zdematerializowane papiery wartościowe bezsprzecznie są przecież cyfrowym odzwierciedleniem wartości lub prawa, które da się przenosić i przechowywać w formie elektronicznej. Czynnikiem odróżniającym kryptoaktywa od tradycyjnych, zdematerializowanych papierów wartościowych na moment obecny jest więc użycie technologii rozproszonego rejestru w przypadku tych pierwszych.

Zauważyć należy, że korzyści płynące ze stosowania technologii rozproszonego rejestru sprawiają, że technologia blockchain może być w niedalekiej przyszłości używana do zapisu tradycyjnych, zdematerializowanych papierów wartościowych oraz innych instrumentów finansowych i właśnie w tym przypadku art. 2 ust. 4 lit. a MiCA daje jasne pierwszeństwo przepisom MiFID II.

Podsumowując, w zamyśle europejskiego prawodawcy MiCA jest brakującym elementem układanki, który stanowi uzupełnienie świata tradycyjnych finansów o nowy typ aktywów. Rozporządzenie w swojej treści wskazuje także, że w świecie tradycyjnych finansów funkcjonują już podmioty regulowane, posiadające odpowiednią wiedzę i doświadczenie do świadczenia specjalistycznych usług w zbliżonym środowisku i właśnie te podmioty będą najbardziej kompetentne w zakresie świadczenia usług związanych z kryptoaktywami.

Kto może być dostawcą usług w zakresie kryptoaktywów?

Krąg podmiotowy dostawców usług w zakresie kryptoaktywów, czyli tak zwanych CASPs (crypto-asset service providers) jest ściśle określony przepisami Rozporządzenia MiCA i zasadniczo podzielony na dwie grupy, mianowicie:

  1. Podmioty (osoby prawne lub inne przedsiębiorstwa), które uzyskały wydawane przez krajowy organ nadzoru zezwolenie na prowadzenie działalności jako dostawca usług w zakresie kryptoaktywów, zgodnie z przepisami MiCA;
  1. Podmioty kwalifikowane (dalej: instytucje finansowe), do których zalicza się:
  1. instytucje kredytowe,
  2. centralne depozyty papierów wartościowych,
  3. firmy inwestycyjne,
  4. uczestników rynku,
  5. instytucje pieniądza elektronicznego,
  6. spółki zarządzające UCITS,
  7. zarządzających alternatywnym funduszem inwestycyjnym.

Powyższym rozróżnieniem MiCA stwarza warunki do wprowadzenia w dalszej części Rozporządzenia dwóch reżimów, na podstawie których CASPs uzyskują możliwość świadczenia usług (przybliżenie wspomnianych reżimów będzie tematem kolejnego artykułu).

Rodzaje usług w zakresie kryptoaktywów

Usługami w zakresie kryptoaktywów w rozumieniu MiCA (art. 3 ust. 1 pkt 16) są:

a) zapewnianie przechowywania kryptoaktywów i administrowania nimi w imieniu klientów,

b) prowadzenie platformy obrotu kryptoaktywami,

c) wymiana kryptoaktywów na środki pieniężne,

d) wymiana kryptoaktywów na inne kryptoaktywa,

e) wykonywanie zleceń związanych z kryptoaktywami w imieniu klientów,

f) plasowanie kryptoaktywów,

g) przyjmowanie i przekazywanie zleceń związanych z kryptoaktywami w imieniu klientów,

h) doradztwo w zakresie kryptoaktywów,

i) zarządzanie portfelem kryptoaktywów,

j) świadczenie usług transferu kryptoaktywów w imieniu klientów.

Jak można zauważyć oraz na co zresztą wskazuje samo Rozporządzenie, powyższy katalog jest w dużej mierze przedmiotowo tożsamy z katalogiem usług inwestycyjnych i działalności inwestycyjnej znanym z Dyrektywy MiFID II.

MiFID IIMiCA
Sprawowanie pieczy nad instrumentami finansowymi oraz administrowanie nimi na rachunek klientów, w tym przechowywanie i usługi powiązane, takie jak zarządzanie środkami pieniężnymi/zabezpieczeniem, z wyłączeniem prowadzenia rachunków papierów wartościowych na najwyższym poziomie ewidencjiZapewnianie przechowywania kryptoaktywów i administrowania nimi w imieniu klientów
Prowadzenie wielostronnej platformy obrotu (MTF) i prowadzeniem zorganizowanej platformy obrotu (OTF)Prowadzenie platformy obrotu kryptoaktywami
Zawieranie transakcji na własny rachunekWymiana kryptoaktywów na środki pieniężne i inne kryptoaktywa
Wykonywanie zleceń na rachunek klientówWykonywanie zleceń związanych z kryptoaktywami w imieniu klientów
Gwarantowanie emisji instrumentów finansowych lub subemisja instrumentów finansowych z gwarancją przejęcia emisji oraz  subemisja instrumentów finansowych bez gwarancji przejęcia emisjiPlasowanie kryptoaktywów
Przyjmowanie i przekazywanie zleceń w odniesieniu do jednego lub większej liczby instrumentów finansowychPrzyjmowanie i przekazywanie zleceń związanych z kryptoaktywami w imieniu klientów
Doradztwo inwestycyjneDoradztwo w zakresie kryptoaktywów
Zarządzanie portfelemZarządzanie portfelem kryptoaktywów

Paszport MiCA

Watro wspomnieć o możliwości transgranicznego świadczenia usług w zakresie kryptoaktywów, na terytorium całej Unii Europejskiej w ramach swobody przedsiębiorczości oraz swobody świadczenia usług. W praktyce oznacza to, że polski CASP, który został autoryzowany przez KNF nie musi ubiegać się o odrębne pozwolenia aby świadczyć usługi w innych krajach członkowskich UE. Od dostawców usług w zakresie kryptoaktywów, którzy świadczą usługi w zakresie kryptoaktywów w wymiarze transgranicznym, nie wymaga się posiadania fizycznego przedstawicielstwa na terytorium przyjmującego państwa członkowskiego. CASP który zamierza świadczyć usługi w zakresie kryptoaktywów w więcej niż jednym państwie członkowskim, przedstawia w tym celu właściwemu organowi określone w Rozporządzeniu informacje m.in. wykaz państw członkowskich, w których działalność ma być prowadzona lub dokładne usługi, które  mają być wykonywane transgranicznie.

Rejestr CASPs

Zgodnie z treścią art. 109 ust. 1 lit. d Rozporządzenia MiCA, ESMA prowadzi publiczny rejestr dostawców usług w zakresie kryptoaktywów. W ramach rejestru upubliczniane są informacje odnośnie konkretnych CASPs, takie jak m.in. ich nazwa, forma prawna, dane organu wydającego zezwolenie, wykaz świadczonych przez nie usług w zakresie kryptoaktywów, czy wykaz przyjmujących państw członkowskich.

Krypto rewolucja od zaraz?

Nie do końca. Przepisy Rozporządzenia MiCA co prawda weszły w życie dwudziestego dnia po ich publikacji w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, czyli 29 czerwca bieżącego roku, jednakże będą miały zastosowanie najszybciej w czerwcu 2024 r., a całość przepisów Rozporządzenia będzie miała zastosowanie od dnia 30 grudnia 2024 r. Przepisy dotyczące dostawców usług w zakresie kryptoaktywów wchodzą w życie w najodleglejszym terminie, dzięki czemu podmioty zainteresowane prowadzeniem działalności CASP mają możliwość dostosowania się do wymogów stawianych przez MiCA.

Podsumowanie

Rozporządzenie MiCA jest z pewnością dużym i potrzebnym krokiem dla europejskiego rynku finansowego. Otwiera nowe możliwości, ale i zwiększa ekspozycję na zagrożenia idące w parze z owianym złą sławą rynkiem kryptoaktywów, na którym cyklicznie rośnie i pęka bańka spekulacyjna. Ostatnim przykładem potwierdzającym powyższe jest tajemnicze zniknięcie z przestrzeni publicznej tematu chociażby NFT (non fungible token), które stanowią kryptoaktywa nieobjęte przepisami Rozporządzenia MiCA.

Zapraszamy na kolejny artykuł poświęcony regulacjom rozporządzenia MiCA, tym razem w tematyce procesu uzyskiwania pozwolenia na świadczenie usług w zakresie kryptoaktywów, który ukaże się na blogu Kancelarii już wkrótce.


[1] esma50-157-1384_annex.pdf (europa.eu)

[2] Guidance – MF

Scroll to Top